Çocuk Ruh Sağlığı

Erişkinler için geçerli olan ruh sağlığı tanımı genellikle çocuklar içinde doğrudur. Ancak çocuğun sürekli gelişen ve değişen bir insan yavrusu olduğu göz önüne alındığında daha değişik ölçütler kullanmak zorunlu olmaktadır. Örneğin korku çocukluk çağında sıklıkla görülen ruhsal bir durumdur. Karanlıktan, hayali varlıklardan (öcü) korkan çocuk yadırganmaz ama bu korkuların erişkinde görülmesi olağan sayılmaz. İki yaşında bir çocuğun istediğini elde edemeyince ağlaması, yere yatıp tepinmesi o dönem için olağan görülebilir. İsteklerini yaptırmak için tepinen bir erişkine ise dengesiz bir kişi gözüyle bakılır. 
Özellikle okul öncesi dönem göz önünde bulundurularak çocuk ruh sağlığını erişkin ruh sağlığından ayıran özellikler şunlardır:

1) Çocuk her şeyden önce güçsüzdür; bakılmak, korunmak ve kollanmak ister. Bu nedenle anne ve babasına bağımlıdır. Sürekli bir deneme ve öğrenme içindedir.

2) Çocuk bencildir. Dürtü ve isteklerini dizginlemeyi ve ertelemeyi bilmez. İsteklerinin orada ve gecikmeden karşılanmasını ister. Olayları kendi çevresinde dönüyormuş gibi değerlendirir. (Ben-merkezcil / Egosantrik düşünce)

3) Çocuğun duyguları çabuk iniş çıkışlar gösterir. Ağlamadan gülmeye, sevinçten kızgınlığa geçmesi bir anda olur. Duygusal tepkilerini sözle değil davranışlarıyla belirtir.

4) Çocukta saat ve gün kavramı (zaman kavramı) gelişmemiştir. Küçük çocuğunu hafta sonunda gezdirmeye söz veren ebeveynler bunu çok iyi bilirler. Çocuk her sabah uyandığında hafta sonunun gelip gelmediğini sorar.

5) Çocukta bir düşünce özelliği de somut düşünmedir. Her şeyi somutlaştırarak bir anlam vermeye çalışır.

6) Çocuk canlı ve cansız ayrımı yapamaz. Onlar için oyuncaklar ve çevredeki nesneler de canlıdır. Bu Animistik Düşünce özelliği (cansız varlıkları canlıymış gibi düşünme) nedeniyle başını vurduğu masayla bir arkadaşıyla konuşur gibi konuşup, pis masa şeklinde bir nitelendirmede bulunur.

7) Çocuklar duygu ve düşüncelerini açıklamakta güçlük çektikleri gibi, o duygu ve düşünceleri de gerçekle bir tutarlar.

8) Düşünceyle sözü, sözle eylemi birbirine karıştırırlar. 

9) Çocuklar korku ve kaygılarını abartma eğilimindedirler. Bu gerçeği değerlendirme yetilerinin zayıf oluşuyla ilgilidir. Örneğin evden çıkan annesinin bir daha geri dönmeyeceğini sanarak çocuk paniğe kapılır.

10) Çocukta iç gözlem yeteneği yoktur. Kendisine yabancı olan duyguları ayırt edemez. Bir erişkin kendisini tedirgin eden bir kuruntunun ya da bir korkunun etkisinde kalsa da saçma olduklarını bilir. Oysa çocuk yaşadığı korkuları gerçek olarak algılamakla kalmaz başkalarının da bu korkuları yaşadığını sanır.

11) Çocuk yeni durumlara uymakta ustalık gösterir. Çabuk öğrenir, iyimserdir. Çok örseleyici değillerse kötü deneyimleri çabuk unutur. Kendi kendini onarma yeteneği güçlüdür.